Laatst kwam ik in een file naast een vrachtwagen met varkens. Jullie hebben het vast ook weleens gezien: de snuitjes die door de openingen heen proberen te kijken en snuffelen: waar gaan we naartoe? Ik zag dat het ene snuitje het andere zachtjes opzij duwde, alsof ie zei “laat mij ook eens kijken”. 

Ik heb zelf twee varkens gehad (Harry en Sally, zo genoemd omdat de koppeling nogal moeizaam verliep) en daardoor weet ik van nabij hoe ontzettend leuk en slim deze dieren zijn. En dat ze allemaal hun eigen karaktertjes hebben. In een grote stal of een vrachtwagen zie je dat niet zo, maar elk van die varkens heeft een eigen persoonlijkheid, net zoals onze honden en katten. Een unieke persoonlijkheid met lieve, stoute, dappere, stoere of bedeesde trekjes, die zich zouden kunnen ontwikkelen, als….

In de file, naast die veewagen, zat ik opeens vreselijk te huilen in de auto, beseffend dat deze dieren nooit de kans zouden krijgen om contact met ons te maken en te laten zien hoe leuk ze zijn. Denkend aan al die mensen die daar totaal niet bij stil staan, dit niet hoeven te weten omdat het ze wel goed uit komt om te denken dat alle dieren hetzelfde fabrieksmateriaal zijn, “het zijn maar dieren”. Als ik dan even doordenk, ben ik niet alleen meer verdrietig om de dieren, maar ook omdat we leven in een wereld waarin onze medemensen zo in ontkenning leven. Je moet een deel van je gevoel ontkennen of blokkeren om dit niet te zien, denk ik. Wat is het treurig dat onze wereld zo in elkaar zit, dat je je eigen gevoel zo moet afschermen om je gemoedsrust te bewaren.

Van zulke gedachten kun je aardig depri raken en de moed verliezen. Maar daarna dacht ik aan iets anders: aan een paginagroot stuk dat ik van de week had gelezen in De Correspondent, waarin Albert Heijn voor gek werd gezet met hun plofkip met een fopsausje (door Wakker Dier met succes aan de kaak gesteld). Dat was een enorm rake parodie op hoe AH winst maakt door dieren een verschrikkelijk leven te bezorgen. Dat de varkens in die vrachtwagen geen beter leven hebben, dat komt in mijn ogen vooral doordat AH en andere supermarkten de boeren afknijpen en alleen maar denken aan alles zo goedkoop mogelijk maken – ja oké, dat komt weer door de consument. Maar bedenk ook dat een grote supermarkt als AH de macht heeft om de vraag te beïnvloeden en zo de wereld te verbeteren. Dat je die macht hebt, en dan enkel iedereen uitbuit om je winst te vergroten, dat vind ik echt onvergeeflijk. Dus ik was heel blij met deze ijzersterke pagina in De Correspondent.

Dat gaf mij weer moed en positieve energie. Ik dacht: het gaat langzaam, maar er zijn steeds meer mensen die zien dat er iets moet veranderen. Mensen met leuke slimme ideeën, mensen die doorzetten en volhouden, die niet meer accepteren dat zoveel politici en bedrijven hun kop in het zand steken. Dankzij internet en sociale media raken veel mensen beter geïnformeerd. Er komt een tijd dat je niet meer “ikke nie weten” kan spelen als je voor vol aangezien wilt worden. Ja, het duurt veel te lang. Maar ik kan er wel troost en hoop uit putten, te weten dat zoveel mensen zich hier ook druk om maken en dat steeds meer mensen zich uitspreken, ieder op z’n eigen manier.

Foto: Animal Liberation Victoria. “There can never really be any peace and joy for me, until there is peace and joy finally for you too.” 

Melanie Joy: “Becoming aware of the intense suffering of billions of animals and of our own participation in that suffering can bring up painful emotions: sorrow and grief for the animals; anger at the injustice and deception of the system; despair at the enormity of the problem; fear that trusted authorities and institutions are, in fact, untrustworthy; and guilt for having contributed to the problem. Bearing witness means choosing to suffer. Indeed, empathy is literally ‘feeling with.’ Choosing to suffer is particularly difficult in a culture that is addicted to comfort — a culture that teaches that pain should be avoided whenever possible and that ignorance is bliss. We can reduce our resistance to witnessing by valuing authenticity over personal pleasure and integration over ignorance.”

Dit is een verkorte weergave van een Facebook-bericht van Jacqueline ter Weeme. Ze vraagt zich af hoe het is voor dierenbeschermers om te leven in een wereld waarin je overal dierenleed om je heen ziet, en iedereen dat lijkt te accepteren. 

Ik ben net terug van boodschappen doen.
Het viel me weer op de hoeveelheid vleesproducten die wij ‘produceren’.
Soms vraag ik me af hoe het moet zijn om veganist of vegetarisch te zijn in een wereld waar men zoveel vlees en dier’producten’ consumeert.
Als ik in de auto zit en een vrachtwagen voorbij zie rijden met vee erin, draai ik mijn hoofd om de bekende ‘wat niet ziet wat niet deert’. Soms zie ik wat koppies bewegen, dan vraag ik me af. Weten ze waar ze naar toe gaan? Weten ze wat ze te wachten staat?
Ik vraag me steeds meer af wat de mensen die zo hard vechten voor de rechten van dieren, wat deze mensen dagelijks voelen. De ellende waarmee ze dagelijks mee geconfronteerd worden. Zo heb je de reclames via tv, de huis aan huis bladen, in de supermarkt, in de tankstations, in de restaurants…. overal. Overal leest men hoe gezellig de BBQ is, hoe een voetbalwedstrijd zonder een worstje of een vleessnack minder gezellig is. Er wordt zelfs geadverteerd dat je als echt man veel vlees moet eten, anders zou je minder man zijn.

Een paar maanden geleden was een koe uit de slachterij gevlucht… deze koe moest toch geslacht worden, er zou een Europees regel zijn dat eenmaal op het terrein geweest het dier niet meer mag leven. Honderden mensen hebben zich ingezet, deze koe moest in leven blijven want het was haar gelukt om haar lot om te draaien, er waren zelfs mensen die haar wilden kopen, maar de regelgeving won van de mens. Een regelgeving zonder hart won van honderden mensen voor wie deze koe bijzonder was.

Ik volg Norma Miedema en ook andere strijders, de meeste zijn vrouwen en het verbaasde me, de felheid waarmee zij de wereld aanspreken. Nu besef ik hoe moeilijk het moet zijn om positief en vriendelijk te zijn en te blijven in een wereld waar men spreekt van huiselijke gezelligheid met een dood dier op je bord. Met een dier dat geen vrijheid heeft gekend, geen ruimte heeft gehad, geen ander identiteit dan een plastic label aan hun oor op een nummer op hun lijf getatoeëerd.
We hebben ons tot God van deze aarde gepromoveerd, deze menselijke god regeert met dollars en euro’s. Een dier wordt opgeofferd voor 10 minuten kauw-plezier.

Ik vraag me af hoe het is om als vegetariër of veganist in een wereld te leven, waar geld boven leven en liefde staat. Hoe het is als de maatschappij je als een paria aankijkt omdat je een strijder bent voor de wezens zonder stem. Waar men je uit een site haalt omdat je brute beelden laat zien… De beelden die laten zien hoe en waar de dieren (af)geslacht worden voor onze haastige consumptie.

Ik vraag me af hoe het voelt om alleen te zijn en als een van de weinigen te zien waar deze wereld naar toe gaat…
Jacqueline ter Weeme

Toen er een eind kwam aan de apartheid, stonden mensen die eraan hadden meegewerkt vooraan om met Mandela op de foto te mogen. 
Toen de Tweede Wereldoorlog voorbij was, had de helft van de Nederlanders in het verzet gezeten.
Ooit komt er een tijd dat mensen beseffen hoe barbaars het is wat ze nu met dieren doen, hoe de mens zichzelf voor de gek heeft gehouden, enkel en alleen uit gemakzucht en egoïsme. Onze behandeling van dieren wordt dan een grote schandvlek in de geschiedenis van deze tijd – zie  
Ik heb zo’n idee dat ik weet wat de mensen dan doen die nu hun mond houden en zwijgend instemmen…

Bij empathie spelen spiegelneuronen een rol: de dingen die je een ander ziet doen, worden gespiegeld in je eigen brein, waardoor je bv. zelf ook je gezicht vertrekt als je iemand een zure citroen ziet eten, gaat gapen als een ander gaapt,  of verdrietig kijkt als je naar een ’tearjerker’ kijkt.

Dit automatisch spiegelen van elkaars gedrag en gevoel is de basis van empathie (en uiteindelijk van de beschaving zoals we die nu kennen, waarin we de leden van een andere groep niet meer ‘de kop afhakken’ als we zin hebben). Het schept een band tussen mensen of tussen mens en dier. Het is niet alleen bij mensen aangetoond maar ook bij andere groepsdieren, bv. chimpansees, bavianen, honden (die gaan al gapen als ze een tekenfilm zien van een gapende soortgenoot), parkieten (zij imiteren het gapen en ook uitrekken van elkaar).

Mensen zijn in dit opzicht net als andere groepsdieren, zoals vogels en vissen die geheel synchroon dezelfde kant op bewegen. Bij mensen zie je hetzelfde wanneer ze gedachteloos achter anderen aan lopen als ze de trein uitstappen, of bij paniek allemaal dezelfde kant op rennen, ook als dat de verkeerde is – of juist allemaal blijven zitten terwijl ze zouden moeten vluchten. Verondersteld wordt dat automatische imitatie een kenmerk is van alle groepsdieren. 

Emoties en pijn worden ook gespiegeld

De rol van spiegelneuronen is niet beperkt tot beweging; ook emotionele en lichamelijke ervaringen worden gespiegeld, zoals verdriet en pijn. Dit mechanisme wordt gezien als de basis van empathie. Het versterkt de groepsband en bevordert samenwerking. Het geeft een gevoel van verbondenheid en sympathie, niet alleen bij mensen maar bijvoorbeeld ook bij kapucijneraapjes.

Spiegelneuronen zorgen ervoor dat dezelfde hersengebieden die worden geactiveerd wanneer je pijn hebt of iets emotioneels meemaakt, ook actief worden wanneer je iemand anders waarneemt die pijn of heftige emoties heeft. Je kunt dus letter mee-lijden als iemand lijdt. Dit verschijnsel blijkt soortoverschrijdend te zijn: het kan dus ook optreden wanneer we een dier zien dat pijn heeft. Omgekeerd zijn er ook veel voorbeelden van dieren die andere dieren (van een andere soort) of mensen hebben geholpen of gered, waarbij mogelijk ook empathie een rol heeft gespeeld. Het illustreert mooi wat wij dierenmensen vaak voelen, dat we in zekere zin in het dierenrijk één grote familie zijn!