Het Calimero-gevoel

We zijn klein en moeten voor onszelf opkomen, dan worden we groot en sterk….

Veel mensen voelen mee met dieren net zoals met hun medemensen. Zij leven in een wereld waarin ze veel dierenleed zien waar ze verdrietig en boos over worden, terwijl anderen hun schouders erover ophalen. 

Vanmorgen heb ik drie keer radio-reclame gehoord van supermarkten met barbecue-aanbiedingen. Daar ben ik chagrijnig van geworden. Het herinnert me er telkens aan dat de wereld is ingesteld op vleeseten en dat iedereen die diervriendelijk wil eten buiten de boot valt. Ja het kan wel, maar je moet er meer moeite voor doen, je moet voor jezelf opkomen om niet vergeten te worden, en je moet vaak ook meer betalen.

En dat is niet eerlijk

Ik vind het ongelofelijk onrechtvaardig dat diervriendelijke producten relatief duur zijn, om drie redenen:

1) Logischerwijs zouden plantaardige producten goedkoper moeten zijn dan dierlijke, want de cyclus van grondstof naar product is korter/directer. Bijvoorbeeld de stap van soja naar sojamelk is veel korter dan: soja -> koe eet soja -> krijgt kalf -> koe maakt melk (voor het kalf! maar dat terzijde) -> mens pikt het in. Hier zit de koe tussen soja en eindproduct. Die koe moet eten, wonen, leven en dat kost geld. Toch is het dierlijke product goedkoper. Dat komt deels doordat die dieren zo goedkoop (slecht, onbehoorlijk) gehouden worden, deels doordat het op veel grotere schaal geproduceerd wordt, en deels doordat de supermarkten hier kleinere marges op maken. Op de kiloknaller verdienen ze bv. nauwelijks, die wordt gebruikt om klanten de winkel in te trekken.

2) Om die smalle marges te compenseren, hebben andere producten juist weer hogere marges. Zoals de ecologische producten! De mensen die dat kopen zijn vaak hoger opgeleid, dus verdienen meer, dus geven meer geld uit. Daarom is eko-wc-papier zo duur terwijl het natuurlijk juist goedkoop zou moeten zijn: wc-papier van hergebruikt materiaal! Maar de supermarkt moet die kiloknaller terugverdienen, en wie mag dat betalen? Wij! – de consumenten die zich betrokken voelen bij dierenwelzijn en bij milieu en duurzaamheid.

3) Dat is nog eens extra onrechtvaardig omdat de werkelijke maatschappelijke kosten van die dieronvriendelijke producten niet in de prijs verwerkt zijn. Denk aan bv. CO2-uitstoot, water- en bodemverontreiniging, fijnstof, dierziekten en 'ruimingen' (zoals die 2500 kalfjes afgelopen week, na het zoveelste schandaal met veevoer), ziekten bij de mens zoals Q-koorts (uitgebroken bij de mens doordat de toenmalige minister Gerda Verburg niet ingreep en het economisch belang van de geitensector voorop stelde) en antibiotica-resistentie. (Ik heb die kosten ooit op een rij gezet, zie vee-industrie. Ik heb toenmalig staatssecretaris Henk Bleker gevraagd of hij wilde meewerken aan het goed in kaart brengen van al die kosten. Dat wilde hij niet, het inventariseren daarvan zou namelijk te duur zijn...) Dit betekent dat wij niet alleen in de winkel meer betalen voor diervriendelijke producten, maar dat wij óók nog eens (via belastingen) meebetalen aan bijvoorbeeld de reiniging van water dat vervuild is met meststoffen uit de veehouderij. Terwijl wij zelf helemaal niet bijdragen aan die vervuiling!

Vandaag las ik in NRC dat de overheid na het paardenvlees-schandaal een "taskforce" heeft ingesteld om het vertrouwen van de consument in voedsel terug te winnen. Dus: terwijl de vleesmaffia onbekommerd doorgaat met sjoemelen om hun onfrisse, vervuilende producten goedkoop te houden, betalen wij met z'n allen mee aan kosten die de overheid maakt voor het herstel van hun reputatie (het "vertrouwen in voedsel", dat natuurlijk eerst en vooral is aangetast door de vele vleesschandalen, die overigens onverminderd doorgaan). Dit is eigenlijk net zo onrechtvaardig als wat er met de banken is gebeurd: zij verknallen het door winstbejag, en de staat (dus de belastingbetalende burger) draait op voor de schade.

Jij hoort er niet bij

In ons geval gaat het om een minderheid van mensen die hun best doen om de wereld beter te maken, die daar extra geld, tijd en aandacht in investeert, maar wel moet meebetalen aan de rotzooi die de rest maakt uit gemakzucht en zuinigheid.

Wat zou het heerlijk zijn als de overheid besloot om niet meer de kastanjes uit het vuur te halen voor de vleesmaffia, en in plaats daarvan geld te investeren in de ontwikkeling en promotie van producten waarmee de wereld beter af is, zoals dier- en natuurvriendelijk voedsel. Dan zou dat even goedkoop en zelfs goedkoper kunnen worden. Dan zouden meer mensen het gaan eten. Dan zou het overal in de supermarkten liggen. Ik vind een bezoek aan de gewone supermarkt vaak zo frustrerend. Overal zie je snacks en nieuwe dingen die je zou willen uitproberen, maar bijna nooit is het vegetarisch, laat staan veganistisch. De hele supermarkt schreeuwt mij toe: Jij hoort er niet bij! Nana-nanana! 

Ik wilde met staatssecretaris Sharon Dijksma in gesprek hierover. Zij leek mij een weldenkender, rechtvaardiger politicus dan haar voorgangers. Zij kan toch ook niet menen dat deze enorme onrechtvaardigheid goed is en voortgezet moet worden? Ik had meer dan 17.000 medestanders achter me: de ondertekenaars van het hooglerarenpleidooi voor duurzame veeteelt (nu nog te vinden op duurzame veeteelt). Helaas, ergens in de 'lijn' (een lage ambtenaar geeft het verzoek door aan een hogere, en zo passeert het de bureau's van diverse medewerkers voordat het bij de staatssecretaris zelf komt) is mijn verzoek blijven steken en kwam de mededeling dat Mw Dijksma geen tijd had. Het is om moedeloos van te worden.

Hou vast aan je idealen

En toch: opgeven is geen optie. Ik denk dat veel van jullie dit herkennen. Als je eenmaal hebt gezien wat er gebeurt, écht gezien, met je hart, dan kun je niet meer doen alsof het niet bestaat. Nog helemaal los van de invloed van je eigen keuzes op anderen, je kunt het gewoon niet voor jezelf. Het helpt om dit in gedachten te houden op die Calimero-momenten, vind ik: zij zijn groot, en de wereld is onrechtvaardig, maar ik ben trouw aan wat ik weet, wat ik voel en waar ik in geloof. Dat vind ik heel belangrijk, ik zou nooit iemand willen zijn die zichzelf de hele tijd voor de gek moet houden.

Uiteindelijk kun je daarmee ook anderen beïnvloeden. Hou vast aan je idealen – want ze bieden ook echt houvast in een wereld die enorm onzeker is geworden, mede door het gesjoemel van anderen. Het lijkt soms een hopeloze missie, bijvoorbeeld als ik bij Albert Heijn sta en ik tel 32 kant-en-klaar maaltijden in het schap, waarvan 1 vegetarisch (niet veganistisch) – dat klopt niet eens met de verhoudingen van hoe vaak mensen vega eten in Nederland. Maar als ik terugkijk zie ik dat er toch heel veel is veranderd sinds de tijd dat ik als twintiger vegetarier werd en in een restaurant alleen maar een kaasplak of een omelet kon bestellen. De aanhouder wint. 

Om de moed erin te houden heb ik dit plaatje erbij gezocht. Het ei van Calimero – het ei van deze community – dat nog maar net in de wieg ligt en véél groter zal worden dan Calimero!